بهترین روش نگهداری از ریشه فرش + 6 روش تضمینی

با توجه به ارزش بالای فرش و هزینه‌های آن، حفاظت و نگهداری از ریشه فرش بسیار حائز اهمیت است. در صورت نداشتن مراقبت صحیح، ممکن است با گذر زمان، فرش‌ها آلوده شده و در نهایت پوسیده و پاره شوند.

یکی از بخش‌های حیاتی فرش، قسمت ریشه آن است که به طور ویژه در معرض آلودگی و پوسیدگی قرار دارد. بنابراین، مراقبت از ریشه فرش نسبت به سایر بخش‌ها اهمیت بیشتری دارد. افزایش عمر ریشه فرش به طور قابل توجهی به مراقبت صحیح از آن بستگی دارد.

ریشه فرش چیست؟

ریشه فرش، در فرش‌های تکمیل شده، به شکل نخ‌هایی که از سطح فرش بیرون زده می‌شوند، مشاهده می‌شود. در روش سنتی بافت فرش دستبافت، چله‌ها بر روی دار فرش کشیده می‌شوند و پس از اتمام بافت، فرش از روی دار بریده می‌شود. در واقع، ریشه فرش همان نخ تار یا چله است که از سطح دار فرش بیرون زده و برای افزایش مقاومت، به عنوان “ریشه زنی” شده است.

در فرش‌های دستبافت، ریشه واقعی چله فرش است که از روی دار فرش بریده شده است. اما در فرش‌های ماشینی، روش‌های مختلفی برای ریشه‌زنی وجود دارد. یکی از روش‌ها، ریشه‌زنی دستی است که به شکل مشابه با روش فرش‌های دستبافت صورت می‌گیرد، معمولاً برای فرش‌های ابریشمی و گرانبها استفاده می‌شود.

در روش دوم ریشه‌زنی فرش ماشینی که بسیار رایجتر است، ریشه‌های پیش‌آماده مشابه نوارهایی به لبه‌های فرش متصل می‌شوند و به آنها دوخته می‌شود.

منظور از ریشه زنی فرش چیست؟

ریشه‌ها در اصطلاح ساده می‌توانند به عنوان “سپرهای غیرقابل دیدن زیر فرش” توصیف شوند. این عناصر مسئولیت استحکام و پایداری فرش، گره‌ها، و در نهایت، ساختار کلی فرش هستند. وظیفه ریشه‌ها در نگه‌داشتن خاک و گرد از سطح فرش است و ایجاد یک حاشیه امن برای جلوگیری از ورود آسیب‌های فیزیکی به فرش را دارند. به علاوه، وجود ریشه‌ها به عنوان یک جزء زیبایی و استاندارد، یک تعریف مهم برای فرش محسوب می‌شود، که حتی در فرش‌های ماشینی نیز این ریشه‌زنی به وجود می‌آید.

در واقع، ریشه‌های فرش دست‌بافت از نخ‌های تاری تشکیل شده‌اند که از دار بریده شده و سپس به‌طی مراحلی به استحکام بیشتری می‌رسند.

در حالت فرش‌های ماشینی، مرحله ریشه‌زنی ممکن است به‌صورت دستی در فرآیند آهار و تکمیل انجام شود یا با استفاده از دستگاه‌های خاص برای ریشه‌زنی اجرا شود.

اهمیت ریشه زنی چیست؟

ریشه زنی به منظور حفظ سلامت و استحکام بافت تار و پود فرش انجام می‌شود. در صورتی که این عمل انجام نشود، ساختار فرش به سرعت آسیب می‌بیند و در نتیجه از پاخوردگی و اصطکاک ناشی از استفاده، خرابی‌های جدی را تجربه می‌کند. برای بهتر درک کردن این مسئله، می‌توانید لباس کاموایی را که نخ‌های آن کشیده شده‌اند، تصور کنید.

سلامت ریشه فرش چه اهمیتی دارد؟

ریشه‌های فرش نقش مهمی در حفظ ساختار و حمایت از فرش دارند و سپرها برای جلوگیری از آسیب به آن‌ها استفاده می‌شوند. با این حال، ریشه‌ها به عنوان بخشی از فرش، به خودی خود آسیب‌پذیر هستند و در صورت خسارت، ممکن است به فرش آسیب برسانند. آسیب‌های ناشی از آسیب به ریشه‌ها شامل از بین رفتن ساختار فرش و کاهش کیفیت آن می‌شوند.

هرچند که ریشه‌ها به عنوان عاملی محافظتی برای ساختار فرش عمل می‌کنند، اما این بخش از فرش به عنوان آسیب‌پذیرترین قسمت آن شناخته می‌شود. در صورتی که نگهداری صحیح انجام نشود، ریشه‌ها به سرعت قابل آسیب پذیری هستند و باعث تخریب و تغییر ظاهر فرش می‌شوند.

به علاوه، ریشه‌های فرش تأثیر زیادی بر ظاهر و زیبایی فرش دارند. با این حال، باید توجه داشت که هرچند ریشه‌ها مسئول محافظت از ساختار فرش هستند، اما نیاز به مراقبت دقیق و رعایت روش‌های صحیح نگهداری دارند تا از آسیب و تغییرات زودهنگام جلوگیری شود و فرش به شکلی آراسته و زیبا حفظ گردد.

ریشه فرش آسیب دیده را چگونه شناسایی کنیم؟

• تخریب ریشه فرش، قسمتی از ریشه فرش که کچل شده است
• تجاوز به سلامت ریشه فرش
• تغییر ظاهر ریشه فرش، زنگاره شدن ریشه فرش
• کاهش طول ریشه فرش

روش های نگهداری از ریشه فرش

استفاده از کاور ریشه فرش برای نگهداری از ریشه فرش:

یکی از بهترین روش‌ها برای حفاظت از ریشه فرش، استفاده از کاورهای مختلف با جنس توری یا استفاده از چسب محافظ ریشه فرش می‌باشد. در این روش، از کاورهای توری بدون استفاده از هیچ نوع چسبی استفاده می‌شود. فقط نیاز است که انتهای بیرونی کاور با نوار چسب بسته شود. جلوگیری از پوسیدگی ریشه فرش از طریق تبادل هوا در کاور توری انجام می‌شود.

این کاورها با نگه‌داشتن ریشه‌های فرش در داخل خود، جلوی ورود کثیفی و آسیب به ریشه‌ها را می‌گیرند. حتی در نتیجهٔ رفت و آمد مکرر، آسیبی به آنها وارد نمی‌شود. از آنجا که هیچ نوع چسبی در تهیه این کاورها به کار نرفته است، از پوسیدگی جلوگیری می‌شود.

توجه به جنس این کاورها بسیار حائز اهمیت است، بهترین جنس برای آنها توری است. هنگام خرید، به این نکته توجه کنید که کاور از جنس توری باشد و از مواد نامرغوب جلوگیری شده باشد. در غیر این صورت، ممکن است که خود کاور به جای محافظت، به ریشه‌های فرش آسیب برساند. این کاورها را می‌توانید از فروشگاه‌های قالیشویی یا مراکز تهیه پلاستیک تهیه کنید.

هرچند که این کاورها دارای تمامی مزایای گفته شده هستند، اما مهم است به‌صورت دوره‌ای، حداقل هر چند ماه یکبار آنها را تعویض کرده و نظافت لازم را انجام دهید.

برای نگهداری از ریشه فرش به آن نوار چسب نزنید:

چسب زدن به ریشه فرش یک روش نادرست برای نگهداری آن است. حتی اگر این روش به نظر بسیار آسان و دسترسی آسان بیاید، ابداً توصیه نمی‌شود، زیرا:

– چسب ممکن است به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی به خودی خود به الیاف ریشه آسیب بزند.

– چسب ممکن است مانع رسیدن هوا به ریشه شود. نفوذ هوا به الیاف یکی از عوامل پوسیدگی است.

– هنگام کندن چسب، برخی ریشه‌ها ممکن است کنده شوند.

بر اساس گزارش‌های معتبر از قالیشویی‌ها و مراکز تخصصی فرش، بیشترین آسیب به ریشه فرش به دلیل استفاده از چسب برای مرتب کردن رخت‌فرش ایجاد می‌شود.

دلایلی وجود دارد که نباید از چسب پهن برای محافظت از ریشه ها استفاده کرد که به مهمترین آنها اشاره می کنیم :

در هنگام تعویض چسب پهن، احتمال آسیب به ریشه فرش بسیار زیاد است. عمدتاً اثرات چسب پهن بر روی ریشه قابل مشاهده است و حتی با استفاده از خدمات قالیشویی، نمی‌توان آن را به طور کامل حذف کرد. چسب پهن با گذر زمان و نقل و انتقال فرش، قدرت چسبندگی خود را از دست می‌دهد و نیاز به تعویض دوره‌ای دارد. استفاده طولانی مدت از چسب پهن، به دلیل حضور مواد شیمیایی در ترکیبات آن، ممکن است به ریشه فرش آسیب بزند و باعث ضرر مالی شود.

گره زدن ریشه ها برای نگهداری از ریشه فرش

بعد از خرید فرش، اقدامات حفاظتی از ریشه‌ها امری ضروری است تا از خراب شدن و آسیب دیدن آنها جلوگیری گردد. فرآیند گره‌زدن ریشه‌های فرش به روش‌های گوناگونی قابل انجام است، از جمله:

1. گره زنجیره‌ای
2. دو گره
3. گره نخودی

این اقدامات به مراتب از حفظ و نگهداری بهتر ریشه‌های فرش کمک می‌کنند و به ویژه از خراب شدن و فرسودگی آنها جلوگیری می‌نمایند.

1. دوگره

در این روش، ابتدا تمام ریشه‌های فرش به دسته‌های 2 تا 5 تایی تقسیم می‌شوند. یک دسته از این ریشه‌ها را با دست چپ نگه داشته و با انگشت سبابه و شست دست راست، نخی شبیه به نخ پود را بگیرید. سپس آن دسته نخ را دو مرتبه به دور انگشت میانه، سبابه و شست بچرخانید. اولین دسته 2 یا 5 تایی از ریشه‌ها را از میان آن به بیرون آورده و مابقی نخ را با دست دیگر (دست راست) هدایت کنید. گره‌ای که تشکیل می‌شود، روی اولین دسته ریشه‌ها قرار می‌گیرد. این گره (دو گره) دقیقا به انتهای ریشه‌ها هدایت می‌شود و باعث مستحکم شدن گلیم بافی یا بافت فرش می‌شود. این عمل را به ترتیب روی دسته‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم از ریشه‌های فرش تا به آخر انجام دهید.

برای استفاده از این روش در فرش‌های نو که ریشه‌های سالم و بلندی دارند، آسان تر است. زیرا در فرش‌های قدیمی، ریشه‌های فرش پوسیده و کوتاهتر شده اند. به همین دلیل برای استفاده از روش دو گره، باید از نخ و سوزن کمک گرفت.

2. گره نخودی

در این روش، ریشه‌ها را به دسته‌های 2 الی 5 تایی تقسیم کرده و سپس هر دسته را به صورت گره ساده دور خود پیچانده و گره زده تا در ابتدای ریشه فرش، یک گره نخودی ایجاد شود. برای استفاده از این روش بر روی فرش‌های قدیمی، نخ چله برای افزایش طول ریشه‌ها استفاده شده و سپس گره زده می‌شود. اهمیت درخشانی ریشه‌ها و بلندی آنها در این روش حائز اهمیت است.

3. گره زنجیره ای

در این روش نیز همانند دو روش قبلی، ریشه‌های فرش باید به شکل بلند باشند. این روش علاوه بر حفاظت از ریشه‌ها، به منظور ایجاد زیبایی نیز به کار می‌رود. برای اجرای این روش، ابتدا باید از روش‌های قبلی که توضیح داده شده استفاده کنید. به عبارت دیگر، ابتدا باید یک ریشه‌ی گره نخودی یا دو گره ایجاد کنید. سپس، امتداد ریشه‌ها را با فاصله‌ای حدود ۲ سانتی‌متر از گره نخودی، مجدداً با یک گره معمولی به یکدیگر ببندید. سپس، امتداد ریشه‌ها را از محل قبلی و با فاصله‌ی ۲ سانتی‌متری از ریشه‌های مجاور، دوباره به هم گره بزنید. در انتها، تمامی ریشه‌های فرش به صورت یک زنجیره زیبا تغییر شکل خواهند یافت.

برای نگهداری از ریشه فرش آن را لفاف دوزی کنید:

نگهداری ریشه فرش با لفاف دوزی به عنوان روش سنتی و مؤثر شناخته شده است. برای انجام این کار، از پارچه‌های محکم برزنتی یا متقال استفاده کنید. مراحل لفاف دوزی به شرح زیر است:

1. ریشه را مرتب کنید: قبل از شروع لفاف دوزی، اطمینان حاصل کنید که ریشه‌های فرش به صورت مرتب و زیبا قرار گرفته باشند.

2. پارچه را آماده کنید: از پارچه‌های برزنتی یا متقال به اندازه کافی استفاده کنید. این پارچه باید به گونه‌ای باشد که هوا به راحتی در آن جریان پیدا کند.

3. ریشه را در پارچه قرار دهید: ریشه‌های فرش را با دقت و آرامش در داخل پارچه قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که هیچ قسمتی از ریشه‌ها بیرون نمانده و کاملاً درون پارچه قرار گرفته باشند.

4. لفاف کنید: پارچه را از یک طرف به دیگر لفاف کنید، تا به انتهای ریشه‌ها برسید. این عمل باعث حفاظت از ریشه‌های فرش در برابر گرد و غبار و سایر عوامل خارجی می‌شود.

با اجرای این مراحل به دقت، ریشه فرش شما به خوبی درون پارچه حفظ می‌شود و از آسیب‌های خارجی محافظت خواهد شد.

استفاده از محافظ ریشه فرش

استفاده از محافظ ریشه فرش یک روش مؤثر برای حفظ و نگهداری فرش‌های با ارزش و زیبا می‌باشد. این محافظ‌ها عمدتاً از مواد نرم و مقاوم ساخته شده‌اند و بر روی سطح ریشه فرش قرار می‌گیرند تا از خطرات و آسیب‌های مختلفی که ممکن است به ریشه فرش وارد شود، محافظت کنند. این خطرات می‌توانند شامل ضربه‌ها، سایش، نفوذ گرد و غبار، مایعات ناخالص و حتی نور مستقیم آفتاب باشند. با استفاده از محافظ ریشه فرش، این عوامل می‌توانند به طور قابل توجهی کاهش یابند و طول عمر فرش افزایش یابد.

همچنین، محافظ ریشه فرش به عنوان یک پوشش محافظ کاربرد دارد که به ریشه فرش کمک می‌کند تا در برابر رطوبت نیز مقاوم باشد. این محافظ‌ها معمولاً از مواد ضدآب و نفوذپذیر ساخته شده‌اند و از جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به داخل ریشه‌های فرش جلوگیری می‌کنند. از این رو، استفاده از محافظ ریشه فرش به عنوان یک راهکار جلوگیری از خسارات ناشی از رطوبت و آبدهی به فرشها، به خصوص در مناطق با آب و هوای مرطوب، بسیار پیشنهادی است.

دلایل محافظت از ریشه فرش

پیشگیری از تخریب ریشه‌ها و افزایش دوام فرش، جلوگیری از خسارت به دیگر بخش‌های فرش، کاهش آلودگی فرش، جلوگیری از نقصان و شکستن ریشه‌های فرش، جلوگیری از کاهش ارزش فرش به دلیل صدمات ریشه‌ها، حفظ شکل و اندازه منظم ریشه‌ها.

شست و شو و سفید کردن ریشه فرش

برای بازگرداندن رنگ سفید به ریشه‌های فرش پس از شستشو، می‌توانید از محلولی با ترکیب آب گرم و شامپو فرش بهره ببرید. ابتدا مقداری آب گرم را با شامپو فرش گوزل مخلوط کرده و سپس این محلول را بر روی ریشه‌های فرش بریزید. با استفاده از دستمال گوزل آغشته به این مخلوط، به دقت روی ریشه‌ها فشار دهید. تا زردی آن‌ها برطرف شود و رنگ سفید و براقی به آنها بازگردد.

پس از انجام این فرآیند، توصیه می‌شود فضا را باز کنید تا هوا به خوبی در اطراف جریان پیدا کند. و ریشه‌های فرش به سرعت خشک شوند. این اقدام به خوبی به حفظ نتیجه و جلوگیری از تغییرات دیگر رنگ ریشه‌ها کمک می‌کند.

استفاده از محصولات گوزل ، با توجه به ویژگی‌های ضد لکه و نظافت بالا، می‌تواند به بهبود کیفیت شستشو و حفظ رنگ اصلی فرش کمک کند.